Pyruvaatkinasedeficiëntie (PKLR gen, Basenji)

Pyruvaat kinase deficiëntie is een aandoening die wordt gekenmerkt door de afwezigheid van pyruvaat kinase in erytrocyten, wat leidt tot een aanzienlijke verkorting van de levensduur van rode bloedcellen en resulteert in een ernstige vorm van regeneratieve hemolytische anemie.

Symptomen

Pyruvaat kinase deficiëntie manifesteert zich met symptomen die meestal verschijnen tussen 4 maanden en 1 jaar leeftijd bij getroffen honden. Deze honden ervaren ernstige bloedarmoede die tot uiting komt in een langzame groei, zwakte en een slechte inspanningstolerantie. Daarnaast worden botveranderingen waargenomen die worden gekenmerkt door vervanging van beenmerg door fibreus weefsel (myelofibrose) en abnormale botdichtheid (osteosclerose). Naarmate de ziekte voortschrijdt, treedt meestal rond de leeftijd van 5 jaar lever- en beenmergfalen op, wat leidt tot een slechte prognose en overlijden in die levensfase.

Beheer van ziekten

Op dit moment is er nog geen behandeling voor pyruvaat kinase deficiëntie gevonden. Hoewel beenmergtransplantatie is gebruikt als een optie om de klinische symptomen bij aangetaste honden te verminderen, is het belangrijk op te merken dat verder onderzoek op dit gebied nodig is om de werkzaamheid en haalbaarheid als behandeling te evalueren.

Genetische basis

Deze ziekte erft autosomaal recessief over. Autosomaal recessief overerven betekent dat de hond, ongeacht het geslacht, twee kopieën van de mutatie of pathogene variant moet krijgen om risico te lopen op het ontwikkelen van de ziekte. Beide ouders van een hond met de ziekte moeten ten minste één kopie van de mutatie dragen. Dieren die slechts één kopie van de mutatie dragen, lopen geen verhoogd risico op het ontwikkelen van de ziekte, maar kunnen de mutatie doorgeven aan toekomstige generaties. Fokken tussen honden die drager zijn van een genetische variant die ziekte kan veroorzaken, zelfs als ze geen symptomen vertonen, wordt afgeraden.

Technisch verslag

Pyruvaat kinase deficiëntie wordt gekenmerkt door de afwezigheid van het enzym pyruvaat kinase in rode bloedcellen, dat gecodeerd wordt door het PKLR-gen. Dit enzym speelt een sleutelrol in anaerobe glycolyse, de stofwisselingsroute waarmee rode bloedcellen energie verkrijgen. Bijgevolg leidt een gebrek aan dit enzym tot onvoldoende energieproductie (in de vorm van ATP), lysis van erytrocyten of hun vroegtijdige vernietiging in de milt. In een onderzoek door Whitney et al. (1994) werd een mutatie die verantwoordelijk is voor deze aandoening geïdentificeerd in het Basenji ras. De mutatie bestaat uit een deletie van één basenpaar (c.433del) in exon 5 van het PKLR-gen. Het is belangrijk op te merken dat verschillende varianten zijn beschreven in verschillende rassen als waarschijnlijke oorzaken van pyruvaat kinase deficiëntie. De meeste varianten die tot nu toe beschreven zijn, zijn opgenomen in onze test.

De meest getroffen rassen

Basenji

Bibliografie

Whitney KM, Goodman SA, Bailey EM,et al. The molecular basis of canine pyruvate kinase deficiency. Exp Hematol. 1994 Aug;22(9):866-74. PMID: 7520391.